Tym, którzy znają „Stalky i S-ka" Kiplinga, tytuł ten wyda się za mocny i za patetyczny. Obawiam się tego, że powiedzą: „hm, książka niezła i autor dobry, ale żeby tak zaraz „nie zapomnę", no to bardzo przepraszamy, to już bujda". I może będziecie mieli rację, powiedzmy na 80%. Ale pozostało jeszcze 20% — te szanse ja wykorzystam.Książek przeczytałam tak dużo, że gdy się po nich prześlizguję pamięcią, doprawdy nie wiem, która z tych jest tą naj... naj... lepszą — począwszy od wiekopomnego „Serca" Amicisa, a skończywszy na obecnie czytanym Prusie. W międzyczasie byli i „Chłopcy z Placu Broni" i „Jur" i „Precz z orężem" no i oczywiście rycerska „Trylogia" z pobłażliwym zachwytem nad skruszonym Kmicicem i cichym wzruszeniem nad podolskim grobem „małego żołnierzyka" Wołodyjowskiego. Nie wiem, zmieni się zapewne upodobanie. Ale nie zapomnę tej nieznanej wielu ludziom książki, o której jedna z moich bardzo oczytanych koleżanek powiedziała mi kiedyś: „niezłe, ale takie nieraz ordynarne wyrażenia i pomysły... to raczej dla chłopców. Chyba, że ty lubisz realistyczne powieści". Nie, to nie tylko dla chłopców, to dla całej młodzieży, a także dorosłych.
„Stalky i S-ka" był długo przeze mnie odkładany w czytelni. Spółka — myślałam sobie, nie, to nie dla mnie. Zapewne jakaś handlowo - obyczajowa nuda. Tego typu książek stanowczo nie lubiłam, no i przyznam się, że dotąd mimo przedstawienia sobie, że to głupie tak się uprzedzać, nie mogę się do nich przekonać. „Stalky i S-ka" dostałam do czytania, kiedy byłam chora i wybór książek musiałam pozostawić bibliotekarce.
Gdy zobaczyłam tytuł świeżo przyniesionej książki, zaklęłam: „ps..., skorzystała, że nie mogę sobie sama wybrać i wtryniła mi". Ale po pierwszych stronach uspokoiłam się, a po kilkunastu przestałam wysyłać bibliotekarkę do piekła. „Stalky i S-ka" składa się z dwóch części, z których druga zajmuje tylko kilkadziesiąt stron całej książki (mniej więcej 300 stron). Pierwsza część to życie trzech chłopców w angielskim kolegium, druga, to spotkanie się tychże po kilkunastu latach, gdy stali się już dorosłymi mężczyznami, przeważnie oficerami w angielskich koloniach.
Druga część, to — jak już wspomniałam — spotkanie się przyjaciół z kolegium już jako przebywających na urlopie oficerów. Opowiadanie ich o nieobecnym towarzyszu (Stalky'm) przesiąknięte jest podziwem, uczuciem (nie ckliwym, sentymentem, ale prawdziwą miłością braterską), wesołością i dobroduszną ironią, pod którą przyjaciele starają się ukryć głębokie uczucie. Książka ta ma zdrowy morał, który nie daje się ująć ani w „módl się i pracuj", ani w „walcz za ojczyznę i daj za nią życie", ani w żadne z podobnych powiedzeń, które się powtarza bezmyślnie, nie wnikając w ich istotną treść.
Nie, Kipling sam podaje morał w motto wierszowanym, które, chociaż zamieszczone na początku książki, lepiej może być przyjęte po jej przeczytaniu. Sprawę miłości do ojczyzny Kipling w postaci swych bohaterów traktuje wstydliwie, omija ją bezpośrednio, a daje odczuć w rozmowie oficerów, którzy sami nie domyślają się tego, że ją wyjawiają. Uważają to za coś tak zrozumiałego, że nie trzeba o tym mówić.
Tak samo jest z każdym prawdziwym, szczerym uczuciem. Jest ono zawsze ciche, nie znosi krzykliwości i moralizowania — objawia się w czynach.
Dlatego właśnie ta powieść, przepojona ciepłem wzajemnego zrozumienia chłopców, należy do moich niezapomnianych książek.
IRENA LESZCZYŃSKA, 1938 r.
***Poniżej słowo od tłumacza Jerzego Bandrowskiego z pierwszego wydania powieści w jęz. pol., 1923 r. oraz artykuł z Kurjera Nowogródzkiego, r. 1936
***
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz