Jest on bowiem jedynym na pięciu kontynentach poetą, który wyśpiewał baśniowy czar i najdoskonalsze piękno podzwrotnikowej puszczy. Złożył się na to oryginalny, pełnowartościowy talent, zjawiający się raz na setki lat, jak również szczęśliwy przypadek, który w karjerze twórczej Kiplinga odegrał ważną i doniosłą w skutkach rolę. Autor „Ksiąg dżungli“ urodził się w Bombaju, 30 grudnia 1865, jako syn niezłego malarza Johna Lockwooda Kiplinga, autora ciekawej książki p.t. „Zwierzęta i ludzie Indyj“.
Gdy małe niemowlę otworzyło po raz pierwszy oczy, na soczewce odbił się pierwszy obraz niesamowitego czaru, kolorowej baśni puszczy, który w tym krótkim momencie — wziął duszę przyszłego pisarza w dożywotnią niewolę. W najfantastyczniejszej krainie, jednej z najstarszych kolebek cywilizacji, wśród odwiecznych ruin, w orgji roślinności i barw rosło dziecko — wchłaniając chciwie podzwrotnikowy czar nieba i starohinduskich bajek.
Od najmłodszych lat wychowywało się wśród zwierząt, uczyło się poznawać ich duszę, w nocnej pieśni dżungli znajdowało zrozumiałe nuty i pokochało wreszcie tajemniczy świat czworonogich i skrzydlatych przyjaciół.
Nie bez znaczenia dla kształtowania się psychiki młodego Rudyarda, były rysunki jego ojca i opowiadania, jakie chłonął dziecięcą wrażliwością. Rysunki te ozdabiały później niejedną książkę przyszłego laureata Nobla.
W tym okresie, w tajemniczych, niezrozumiałych Indjach narodziła się wspaniała, nierozerwalna miłość i zaślubiny pisarza z przyrodą. Po ukończeniu kolegjum w Westward, odbywa Kipling szereg podróży, do Birmy, Chin, Japonji, Północnej Ameryki.
Karjerę pisarską zaczyna od dziennikarstwa, pisując ballady, opowiadania, feljetony, humoreski, przeważnie z życia żołnierzy kolonialnych, zabarwione silnemi akcentami imperializmu i kultu dla potęgi brytyjskiej.
W r. 1882 jest w Indjach współwydawcą dzienników „Civil and Military Gazette“ oraz „Pionier“, а w dwa lata później w Lahore debiutuje jako pisarz, wydając „Echa“ i „Opowiadania“.
Dwa tomy doskonałych opowiadań przechodzi jednak bez większego wrażenia w jego faktycznej ojczyźnie. Dopiero w 1890 r. ogłoszone w Londynie, stają się niemal sensacją, zaliczając autora do czołowych i największych pisarzy angielskich.
Po lahorskim debiucie, nie zapowiadającym zresztą, już niemal u drzwi stojącej sławy, wyrusza Kipling w siedmioletnią podróż, tym razem wyłącznie do Północnej Ameryki. Potem osiada na stałe w Londynie i pisze największe arcydzieło literatury wszechświatowej. W r. 1894 ukazuje się „Księga dżungli“, a w następnym „Druga księga dżungli“. Powieści te stają się rewelacją, otwierają nowe, nieznane dotychczas światy, o których istnieniu nie miano pojęcia, nie przeczuwano ich zupełnie.
Wobec ksiąg dżungli bledną wszystkie przez wieki kanonizowane pomniki literatury. Niesłychany realizm, połączony z najsubtelniejszą poezją i malarską wizją, o niezliczonej wprost skali kolorów i półcieni, wywołują formalną rewolucję w piśmiennictwie.
Przemówiła puszcza, znana dotychczas z pamiętników podróżniczych, lub suchych rozpraw naukowców, Kipling wprowadza wielomiljonowe rzesze w niedostępny świat krainy czarów, którego nikt przed nim nie umiał odkryć i czyni zrozumiałą mowę — pana i władcy puszczy — zwierzęcia.
Czytając księgi dżungli, ulega się sugestywnemu wrażeniu, iż autor musiał współżyć z bohaterami swoich opowiadań, tak są bowiem antropometryczni, a równocześnie tak niezależni i niewykrzywieni kryteriami ludzkiemi. W krótkim czasie „Księgi dżungli“ są tłumaczone na wszystkie niemal języki. Stają się i są do dnia dzisiejszego najpularniejszą najpoczytniejszą książką w Anglji, doczekawszy się kilkuset wydań. Dość powiedzieć, że rok rocznie rozchodzą się w imperium brytyjskiem w 400.000 egzemplarzy. Cyfra ta, przetłumaczcna na polskie stosunki wydawnicze, jest tak fantastyczna i niezmysłowa, jak odległość ziemi od mgławicy Orjona.
I w Polsce doczekały się kilku wydań i przekładów. Niestety, stwierdzić trzeba, że każde następne tłumaczenie było gorsze od poprzednich.
Drugą, nie mniej poczytną powieścią Kiplinga jest „Kim“, wspaniały obraz życia indyjskiego, z całą jego egzotyczną barwnością, tajemniczością i fascynującym czarem.
Jest jeszcze trzecia. Cykl bajek dla małych dzieci, nie mający sobie równego w literaturze świata — „Just so Stories“ („Takie sobie historyjki“).
Zaczerpnięte z prahistorii naturalizmu, pisane z sarkastycznym humorem i groteskowo ilustrowane przez autora, zawierają takie arcydzieła, jak opowiadanie o kocie, który chadzał własnemi drogami, o malutkim słoniu, lub motylu tupiącym nogą. Najmilsza książka dla dzieci nietylko angielskich, a dla starszych czytelników źródło niewyczerpanej uciechy i rozkoszy.
W r. 1907 otrzymuje Kipling nagrodę Nobla, a następnie sypią się rzetelnie zasłużone zaszczyty i odznaczenia: doktoraty honorowe uniwersytetów w Oxfordzie, Cambridge, Paryżu, Strassburgu i wreszcie największy — złoty medal „Królewskiego Towarzystwa Literackiego“ w Londynie,
Puścizna pisarska Kiplinga jest ogromna. Kilkanaście powieści, parę tomów doskonałych wierszy i zaczęte przy końcu życia, a prawdopodobnie, niestety, niedokończone „Pamiętniki“.
W polskim przekładzie, poza „Księgami dżungli“ „Kimem“ i „Takimi sobie historyjkami" mamy stosunkowo niewiele powieści Kiplinga. „Stalky i Sp.“, „Światło, które zagasło“, „Jego lordowska mość słoń", „Kapitanowie zuchy“, „Gawędy spod Himalajów“ „Trzej żołnierze“ i nieco drobnych opowiadań.
Śmierć pisarza, genialnego barda państwa, w którem nie zachodzi słońce, jest dla Anglji stratą niepowetowaną i niemniej ciężką dla całej literatury.
Długie wieki trzeba będzie czekać na nowe „Księgi dżungli“, na poetę, dla którego w najwspanialszej symfonii przyrody nie było ani jednej obcej i niezrozumiałej nuty.
J. S. W
